zaterdag 13 augustus 2011

Hoe het begon

Texel  (Foto: NASA World Wind screenshot)
In januari 2011 werd ik benaderd door Michel de Vaan, van bureau Kossmann.deJong.
Michel is 'exhibition architect', en heeft de inrichting van de nieuwbouw van het Maritiem en Jutters museum ontworpen. Een onderdeel van dit ontwerp is een heel grote kaart (zo’n 9x5meter) van Texel, die onder het plafond op de begane grond komt te hangen.
De bedoeling was deze giga-kaart van textiel en/of juttersmateriaal te maken; hij moest er stoer uitzien, en er moest een verhaal achter zitten.
Michel kwam bij me met de vraag of ik 't zag zitten 'm te maken. En ja, dat zag ik wel zitten. Een bijzondere, eervolle opdracht!

Maar hoe moest ik dat nu aan pakken, hoe kwam ik tot een ontwerp? Wat wilde ik laten zien, wat was het verhaal dat ik wilde vertellen?

Als oud-Texelaar kende ik begrippen als ‘het ouwe land’ en ‘het nieuwe land’ wel, maar wist eigenlijk niet wat ze betekenden. En hoe dat nu precies zat met al die polders op Texel wist ik al helemaal niet.

Dat ben ik uit gaan zoeken, en eigenlijk is het heel eenvoudig.
Texel bestaat uit een aantal verschillende gebieden: links het natuurlijke duin- en strand gebied dat in de 13de eeuw is ontstaan, met rechts daarvan het ‘hoge land’ wat in de ijstijd is ontstaan en waar de ‘Hoge Berg’ (15 hele meters hoog) het hoogste punt van is. Dit oude land ziet er uit als een aan elkaar gebreide lappendeken van kleine akkertjes.
Het 'lage land' ligt ten noorden en ten zuiden hiervan. Grotere polders hebben hier de ruimte tussen het vroegere eilandje Yerland en het oude land opgevuld. De dijken in het landschap zou je kunnen zien als de naden van aan elkaar genaaide polders, die samen dit ' nieuwe land' vormen.


Op de arme, van zee gewonnen gronden van Texel groeide niet veel, echter genoeg voor schapen om zich te redden. Een schapeneiland dus.

Deze zaken wilde ik in de kaart zichtbaar maken: de verschillende gebieden door middel van hoog en lager gelegen delen, de schapen door middel van het materiaal: wol van op Texel grazende schapen.

Basisontwerp De Kaart  © Erna van Sambeek

Het ‘bestek’ kwam in beeld: schapen scheren, vachten uitzoeken, wol spinnen, wol verven, wol breien, en wol vilten.
De polders en het hoge land breien, het duingebied vilten.
Hiervoor moet zo’n 15 kg wol gesponnen, geverfd, en gebreid worden, plus nog enkele kilo’s om te vilten. Veel te veel handwerk voor mij alleen.

Ik heb vrouwen op het eiland gevonden die hun expertise voor de kaart in willen zetten. Vrouwen die goed en graag spinnen; die met planten van Texel kunnen verven, vrouwen die prachtig kunnen breien, en een vrouw die met Texelse wol kan vilten.
Zowel het ruwe materiaal als de mensen die dit materiaal bewerken komen van het eiland. Zo wordt de kaart niet alleen een kaart van Texel, maar ook een uniek Texels product.