Laatste 'grondwerk', eerste details

Bertha Brouwer heeft meegeholpen het 'grondwerk' voor de kaart te realiseren: ze heeft gebreid en de breisels op het stramien genaaid

Ontheemd en breien.
"Als ik de maten had zou ik 't zo kunnen breien", lacht Bertha Brouwer me toe terwijl ze me een plaatje van gebreide mannenonderbroek laat zien.
Ze heeft plaatje van een van haar kleinkinderen gekregen, die het weer van internet had geplukt. Echt iets voor zijn oma.

Bertha is geboren in Oudeschild. Toen ze na jaren in Oosterend gewoond te hebben weer naar Oudeschild terug verhuisde, heeft ze zich er ontheemd gevoeld. Er was in de tussentijd een hele generatie 'Skillers' geboren en getogen die ze niet kende. 
Want je kwam niet meer in Oudeschild als je in Oosterend woonde. Nou ja, een keertje wist ze nog wel. Met de kinderwagen, lopend, van Oosterend naar Oudeschild, op bezoek.
Eigenlijk heeft ze zich twee keer ontheemd gevoeld, eerst toen ze naar Oosterend 'emigreerde', en later toen ze 'terug-emigreerde' naar Oudeschild. De dorpen waren eilandjes op zich zelf.
Zo was dat, in die tijd.

Bertha in een zelfgebreide jas.

Bertha houdt van breien, het ontspant haar. Ze heeft altijd iets op de pennen, haalt brei-patronen en ideeën overal vandaan. Als vrijwilligster in het Maritiem en Juttersmuseum laat ze bezoekers zien hoe je sokken op vier pennen breit. Onder het breien door verteld ze prachtige verhalen over het wel en wee van vroegere tijden. Met recht kan je zeggen dat praten en breien een specialiteit van haar is.

Bertha breit ook voor de kerk: kussens, huissloffen, en babysokjes van haar hand worden s' zomers op zondagen in de Zeemanskerk verkocht.
En in de toekomst wellicht ook mannenonderbroeken op bestelling? Wel eerst even de maten doorgeven aan Bertha!

Als kind was ze vaak te vinden op de helling bij haar vader, die scheepstimmerman was.
Daar was ze gewend om te gaan met de knechten, en later, toen ze een baan kreeg bij de post, wist ze zich goed staande te houden tussen de postlopers.
Bertha kan prachtig vertellen, over bijzondere, grappige, gekke gewoontes en gebeurtenissen van vroeger, en over Oudeschild. Want daar is ze geboren.

Ze verteld over het werk dat haar vader deed: hoe hij vlas tussen de naden in de houten boten pikte, om ze waterdicht te maken. Breeuwen en pikken.
We leggen een link tussen mannenhandwerk en vrouwenhandwerk. Hoe al die stoere vissers ook netten kunnen boeten, knopen. Eigenlijk ook een breien, haken, maar als het die namen krijgt weer 'typisch vrouwenwerk' genoemd wordt.
Want hoewel ze goed met mannen kan, is ze een heuse ster in 'vrouwenwerk': breien, haken, naaien, het is er met de paplepel ingegoten door haar oma en haar moeder.
Ze heeft altijd iets op de pennen, en als ik haar vraag wat ze daar zo prettig aan vindt zegt ze: "het ontspant me, breien".

In het Maritiem & Jutters Museum weet ze haar talenten goed te combineren. Als vrijwilligster breit ze er sokken op vier pennen en verhaald de bezoekers al breiend over het wel en wee uit vroegere tijden.

Snel en langzaam.
"Recht toe recht aan, en niet te ingewikkeld", zegt Ditte Stolk, als ik haar vraag wat ze leuk vindt aan breien, "en die pennen nummer 15 waar ik mee moest breien voor de Kaart vond ik helemaal fijn. Lekker opschieten, daar hou ik van".

Ditte met een gevilt slofje.

Sinds enkele jaren woont Ditte definitief op Texel. Al enige tijd daarvoor had ze een caravan vlak onder de vuurtoren staan, waar ze regelmatig vanuit Rotterdam naar toe kwam.
Daar, in het hoge noorden van het eiland, wist ze enkele nieuwsgierige jongetjes uit de polder te interesseren voor het maken van vilt, ook een hobby van haar. Zachte schapen haren in patroon leggen, bubbeltjes plastic  eroverheen, warm water met zachte zeep erover en lang en rustig wrijven tot het een heuse lap wordt. De kinderen vonden het geweldig om te doen en keken er naar uit als Ditte weer zou komen. Het samen met Ditte vilten leek een warme toevoeging in hun dagelijkse leven van meehelpen op de boerderij en door weer en wind het lange eind naar school toe fietsen.

Het langzame vilten lijkt een tegenstelling tot het snelle breien. Ditte moet zich er ook even toe zetten, maar als ze dat eenmaal heeft gedaan vindt ze het heerlijk om te doen en werkt het meditatief voor haar.
Op www.slofjesvanditte.nl is meer te vinden over het viltwerk van Ditte.
Om een slofje te vilten moet ze vier uur wrijven, en ja, eigenlijk had ze liever dat het in 1 uur al klaar zou zijn...

Inmiddels is Ditte voor de Kaart begonnen met het schilderen van de dorpen.

Natuur en keramiek.

"Als mensen me vragen wat voor vogel het is zeg ik altijd "een roepie-roepie vogel"", zegt Truus Hoogenbosch, "want standaard vogels maken dat doe ik niet".
Truus is verslaafd aan keramiek maken, zegt ze zelf, en een van haar favoriete onderwerpen is vogels.

Truus in haar atelier

Tijdens haar opleiding als kleuterleidster had ze altijd de hoogste cijfers voor de creatieve vakken. Ze heeft van alles gedaan: wandkleden gemaakt, aquarelleren, tekenen. En hoewel ze op de breiclub van Oudeschild zit, breit ze niet. Vroeger wel, nou ja, ze heeft toen wel flink aan de sok die ze op de pennen had getrokken om hem langer te maken...

Truus houdt van de natuur, dat is ook wat ze opzoekt als ze op reis gaat.
Zo is ze op Shri Lanka geweest, heeft door een sieraden maker die daar aan het strand woonde een ring laten maken en met locale mensen contact gehad.
Twee weken na haar thuiskomst brak de tsunami uit. Ze realiseerde zich dat de sieraden maker en de mensen die ze daar op dat strand gesproken had hoogstwaarschijnlijk niet meer in leven zouden zijn.
Ze heeft er een beeldje over gemaakt, thuis. Raku gebakken, een bewerkelijk proces, ze is er een hele dag mee bezig geweest. Uit eerbetoon, voor die mensen, daar.

" In klei kan ik me uiten", zegt Truus, " ik vind het zo fijn om te doen, ik vergeet soms om te eten".

Voor de Kaart heeft Truus verschillende kerken van het eiland bestudeerd en in klei nagemaakt.
Ook de twee molens en de vuurtoren zijn van haar hand.